Jak zranienia z dzieciństwa kształtują nasz charakter i relacje – perspektywa psychoterapii Gestalt.

Każdy z nas nosi w sobie ślady swojego dzieciństwa. To wtedy uczymy się, czy świat jest bezpieczny, czy możemy ufać innym, czy nasze emocje i potrzeby są mile widziane.
Kiedy w tym okresie doświadczamy zranienia, braku lub odrzucenia, psychika tworzy sposób przetrwania – strukturę charakteru.
W dorosłości ten dawny mechanizm staje się źródłem powtarzających się trudności w relacjach, pracy czy w kontakcie z samym sobą.

W nurcie terapii Gestalt, patrzymy na te wzorce nie jak na „błędy”, ale jak na dawne strategie ochronne, które kiedyś ratowały dziecko, a dziś utrudniają pełne życie.
Zrozumienie ich jest początkiem zmiany.

Pięć typów zranienia – pięć sposobów radzenia sobie

Teoria struktur charakteru (A. Lowen, W. Reich) opisuje pięć głównych wzorców, które powstają w odpowiedzi na różne rodzaje zranień emocjonalnych.
Każdy z nich niesie inne cierpienie – psychiczne, cielesne i relacyjne, z którymi klienci i pacjenci pojawiają się w gabinecie.

1. Typ schizoidalny – zranienie odrzucenia – uzdrawianie w procesie terapeutycznym Gestalt 

Powstaje, gdy dziecko nie zostało przyjęte w swoim istnieniu – emocjonalnie lub fizycznie.
Dorosła osoba z tą strukturą często czuje się inna, odłączona, „nie z tego świata”.
Unika bliskości, bo kojarzy ją z zagrożeniem, a jednocześnie głęboko jej pragnie.

W relacjach może wydawać się chłodna lub zdystansowana, choć w rzeczywistości chroni swoje delikatne wnętrze.
W gabinecie psychoterapii często pojawia się z poczuciem pustki, samotności, niemożności „bycia w ciele”. Jakby nie mogła przeżywać swojego życia inaczej niż głową.
Praca terapeutyczna pomaga tu stopniowo odbudowywać zaufanie do życia, kontaktu, uczy zauważać emocje i doznania z ciała.

2. Typ oralny – zranienie braku i zależności a terapia Gestalt 

To wzorzec, który rodzi się, gdy w dzieciństwie zabrakło emocjonalnego „pokarmu”: czułości, troski, uwagi.
W dorosłości osoba oralna doświadcza ciągłego głodu bliskości, ale trudno jej się nasycić.
Często czuje, że „daje za dużo” albo, że „ciągle dostaje za mało”. Psychologia braku.

W relacjach pojawia się lęk przed opuszczeniem, trudność z proszeniem o wsparcie i przyjmowaniem, nadmierna zależność. 
W terapii Gestalt osoba uczy się rozpoznawać i nazywać swoje potrzeby, prosić i przyjmować – bez wstydu i winy.
Na poziomie ciała często towarzyszą jej płytki oddech, napięcie w gardle, uczucie pustki w klatce piersiowej.

3. Typ psychopatyczny – zranienie zdrady i utraty zaufania – bliskość w Gestalt

Ten wzorzec powstaje, gdy dziecko zostało zdominowane, zawiedzione, zmanipulowane lub zdradzone przez rodzica, któremu ufało.
Aby przetrwać, nauczyło się, że musi być silne, kontrolujące, nieokazujące słabości.

W dorosłym życiu taka osoba może być charyzmatyczna i kompetentna, ale wewnętrznie ciągle napięta i samotna.
Boi się utraty kontroli, trudno jej zaufać i w pełni się zaangażować.
Na poziomie ciała to często chroniczne  napięcie w szyi, barkach i klatce piersiowej, a także problemy z sercem, snem i trawieniem.

W terapii Gestalt w Krakowie osoby z tą strukturą uczą się odpuszczać kontrolę, doświadczać relacji opartej na autentyczności, a nie sile, i odkrywać, że bliskość nie musi oznaczać utraty siebie.

4. Typ masochistyczny – zranienie upokorzenia w psychoterapii Gestalt 

Powstaje, gdy dziecko doświadczyło zawstydzania, karania lub tłumienia swojej spontaniczności.
Nauczyło się, że okazywanie emocji i mocy jest niebezpieczne, więc trzyma wszystko w sobie.

W dorosłości to osoba, która dużo daje, mało bierze, tłumi złość i czuje się przeciążona.
Z zewnątrz spokojna, w środku – gotująca się z napięcia.
Często skarży się na poczucie ciężaru, napięcie w miednicy, bóle brzucha, trudności z oddychaniem.

W terapii indywidualnej Gestalt  pracuje się z odzyskiwaniem prawa do własnej siły, złości i ekspresji. 
To proces, który uczy, że można być sobą i nadal być kochanym. Samoświadomość jest pierwszym krokiem.

5. Typ sztywny – zranienie odrzucenia emocjonalnego w miłości – perspektywa Gestalt

Rozwija się, gdy w okresie dojrzewania dziecko zostaje zawstydzone lub odrzucone w swojej naturalnej ekspresji miłosnej i seksualnej.
Uczy się wtedy być „dobrym”, kontrolować uczucia i pragnienia, żeby zasłużyć na akceptację.

Kiedy warto skorzystać z psychoterapii Gestalt?

Dorosła osoba z taką raną jest często perfekcyjna, odpowiedzialna, racjonalna – ale oddzielona od ciała i emocji. Poszukiwanie uznania na zewnątrz staje się często figurą w gabinecie. 
W relacjach ma trudność w pełnym otwarciu, w spontaniczności i przyjemności. W procesie odkrywania rany mogą pomóc też sygnały z ciała . Napięcia w barkach, karku, klatce piersiowej, bóle głowy.

Terapia Gestalt pomaga takim osobom rozluźniać ciało i kontrolę, uczyć się odczuwać przyjemność, bliskość i miękkość bez lęku przed utratą twarzy czy kontroli. Lepiej zrozumieć siebie przenosi się do codziennego funkcjonowania, jako pełniej żyć.

Psychoterapia w nurcie Gestalt – droga do kontaktu z sobą

W podejściu Gestalt nie dążymy do „naprawienia” tych typów charakteru czy „rozwiązywania” problemów z przeszłości.
Celem jest rozpoznanie, zrozumienie i integracja – czyli powrót do własnego potencjału, do autentycznego „ja”, które kryje się pod warstwami obron.

W pracy terapeutycznej – indywidualnej, w parze czy grupie – uczymy się być w kontakcie ze sobą i z drugim człowiekiem, czuć, co się z nami dzieje, i reagować z miejsca autentyczności, nie z automatyzmu dawnych ran.

Gestalt, któremu początek dał Fritz Perls, to nurt psychoterapeutyczny, reprezentujący podejście humanistyczne i egzystencjalne. Podchodzi do człowieka w sposób holistyczny. Sprawdza się i w terapii, i jako metoda rozwoju osobistego. Dla tych, którzy chcą sobie coś uświadomić, chcą zrozumieć, chcą poczuć. Zarówno komfort, jak i dyskomfort w kontakcie z trudnymi emocjami.

Psychoterapia Gestalt w Krakowie – dla kogo, na czym polega, czas trwania.

Jeśli doświadczasz:

trudności w relacjach (bliskość–dystans, konflikt),

powtarzających się schematów w związkach,

poczucia pustki, braku energii lub sensu,

braku własnej wartości, znajomości potrzeb, granic

napięcia w ciele, którego nie potrafisz rozluźnić, to praca w nurcie terapii Gestalt może pomóc Ci zrozumieć, skąd to się bierze i jak odzyskać siebie.

To proces, który może trwać od kilku miesięcy do kilkunastu. Jeśli od lat 20-u, 30-u a może 40 i więcej uczysz się jak ukrywać swoje rany, nie oczekuj od siebie ani od terapeuty Gestalt, że to się zmieni w ciągu paru tygodni. Daj sobie czas i szansę, by poznać siebie i terapeutę.

Stopniowo uczysz się być obecny, czuć i żyć pełniej – w relacjach, w ciele i w świecie. Koncentrujesz się na tym czego doświadczasz teraz, nie kiedyś.  Więcej o samej terapii pisałam tutaj Gestalt Kraków 

Podsumowanie

Zranienia z dzieciństwa nie znikają same, ale mogą stać się źródłem wglądu, siły i autentyczności, jeśli nauczymy się je rozumieć. Przez lata mechanizmy z nich wytworzone służyły przetrwaniu. Dzięki nim jesteśmy tu, gdzie jesteś. Należy im się uznanie. 
Psychoterapia Gestalt daje przestrzeń, by w bezpiecznej relacji zobaczyć, że to, co było kiedyś mechanizmem przetrwania, dziś może stanowić potencjał i umożliwiający drogę do wolności.

📍 Artykuł opracowany w oparciu o koncepcję struktur charakteru Alexandra Lowena i Wilhelma Reicha oraz praktykę psychoterapii Gestalt w Krakowie. 

Autorka Sylwia Czajka-Jansen – psychoterapeutka Gestalt w trakcie szkolenia i w drodze do stania się certyfikowaną terapeutką dzięki Gestalt Instytut w Zabierzowie